KUBIZM — franc. cubism, z łac. cubus: sześcian, kostka. Kierunek w malarstwie XX wieku, zapoczątkowany ok. 1907 roku we Francji przez Pabla Picassa i Georgesa Braque’a. Nazwa pochodzi od określenia „kubista”, jakiego użył jeden z krytyków w stosunku do Braque’a. Od roku 1911 w powszechnym użyciu, bez pejoratywnego znaczenia. Obaj malarze w tzw. okresie prekubistycznym (1906–1908) koncentrowali się na wartościach plastycznych obrazu i jego ekspresji, odrzucając perspektywę i sprowadzając przedstawianą rzeczywistość do geometrycznych form. Nawiązywali do twórczości Paula Cézanne’a, inspirowali się również sztuką afrykańską czy prekolumbijską. W 1909 roku kubizm wchodzi w dojrzałą fazę, tzw. analityczną, trwającą do ok. 1911 roku. Za kubistami ortodoksyjnymi: Braque’iem, Picassem, a także Juanem Grisem, podążają Jean Metzinger i Albert Gleizes, autorzy publikacji O kubizmie z 1912 roku, a także, m.in. Fernand Léger, Louis Marcoussis, którzy wspólnie z innymi artystami tworzą w 1912 roku ugrupowanie Section d’Or. W kolejnej fazie, analitycznej, artyści rozbierali obiekt w wyobraźni, a efekt przedstawiali na płaszczyźnie jednocześnie z różnych punktów widzenia czy perspektyw. Braques i Picasso tworzyli pierwsze kolaże, wprowadzając do obrazów elementy gotowe jak wycinki z gazet, szkło, piasek. W ostatniej fazie – syntetycznej, od ok. 1913 roku zwrócili się ku formom abstrakcyjnym. Lata poprzedzające I wojnę światową kończą programowe poszukiwania kubizmu. Do tego czasu w gronie artystów tworzących w nurcie znaleźli się też wybitni rzeźbiarze jak np.: Constantin Brancusi, Aleksander Archipenko.
