REALIZM – 1) w szerszym znaczeniu: tendencja występująca w sztuce różnych epok, polegająca na odtwarzaniu rzeczywistości w sposób obiektywny, zgodny z bezpośrednią obserwacją natury; 2) w węższym znaczeniu: kierunek w literaturze i sztuce (głównie w malarstwie i rzeźbie), kształtujący się w połowie XIX w., dominujący do lat 90 XIX w. Pierwszą znaczącą manifestacją realizmu była ekspozycja prac Gustave’a Courbeta zorganizowana przez samego artystę w osobnym pawilonie opatrzonym napisem „Le Réalisme” w czasie trwania Wystawy Światowej w Paryżu w 1855 r. Przeciwstawiając się akademizmowi i romantyzmowi twórcy tego kierunku dążyli przede wszystkim do wiernego, obiektywnego przedstawiania typowych przejawów rodzimego, codziennego życia współczesnego (sceny rodzajowe, portrety, pejzaże). Najbardziej znani malarze realistyczni to we Francji – Gustave Courbet, Jean-François Millet, w Rosji – Ilia Riepin, w Polsce – bracia Gierymscy, Józef Chełmoński.
