W zaciszu galerii MEOK powstawały hasła do kolejnej edycji Encyklopedii w PJM. Tymczasem w gościnnych progach kilku instytucji kultury młodzież i dzieci dostały szansę na wyjątkowy kontakt ze sztuką. Kontakt w ich języku – w Polskim Języku Migowym. Dzięki wiedzy, zaangażowaniu, pasji i pracy członków grupy GAG: Kingi Hołdy, Michała Justyckiego, Moniki Kozub, Daniela Kotowskiego i Marka Laseckiego świat sztuki stał się dla wielu niesłyszących bardziej otwarty. Z zapałem, radością i chęcią w spotkaniach uczestniczyli: dzieci z Zespołu Szkolno-Przedszkolnego dla Dzieci Niesłyszących i Słabo Słyszących w Katowicach, młodzież z Instytutu Głuchoniemych im. Jakuba Falkowskiego w Warszawie, z Ośrodka Szkolno-Wychowawczego dla Głuchych im. Jana Siestrzyńskiego w Warszawie oraz z Ośrodka dla Dzieci Niesłyszących, Słabosłyszących i z Autyzmem w Otwocku i specjalnego Ośrodka Szkolno-Wychowawczego dla Niesłyszących w Krakowie.
Nie wszyscy uczestnicy posługiwali się językiem migowym. Dla osób słabosłyszących dostępne były tłumaczki PJM, niezastąpione: Joanna Ciesielska, Magdalena Sipowicz i Irena Piecha. Swoją wiedzą podzieliły się również z uczniami: Barbara Tichy i Ania Knapek z działu edukacji Muzeum Narodowego w Warszawie. Niezwykle interesujące zajęcia zostały poprowadzone według indywidualnie opracowanych scenariuszy na następujące tematy: Rzeźba, Pejzaż (Muzeum Śląskie w Katowicach) Blask średniowiecza, Fascynacje renesansu (Muzeum Narodowe w Warszawie), Malarstwo współczesne (MOCAK Muzeum Sztuki Współczesnej w Krakowie), a także na temat kolekcji sztuki współczesnej oraz wyjątkowej malarki Marii Anto (Zachęta – Narodowa Galeria Sztuki).
Uczestnicy zostali zaproszeni do aktywnego udziału, rozwiązywania zadań oraz działań plastycznych. Obserwowanie przygotowań do prowadzenia zajęć, jak i zaangażowania uczestników było dla mnie bardzo pouczające, fascynujące i przyniosło mi wiele radości i satysfakcji. Główne cele projektu – zachęcenie niesłyszącej młodzieży (również dzieci) do uczestnictwa w kulturze, odwiedzania muzeów i galerii zostały osiągnięte. Trudno o lepsze podsumowanie i recenzję naszych działań niż niecierpliwe pytanie jednego z najmłodszych uczestników: „Kiedy znów przyjdziemy do muzeum? Za tydzień?”. Po takich słowach, nie trzeba dodatkowych argumentów za kontynuacją projektu. Jest motywacja!
Oczywiście realizacja poszczególnych spotkań to również sporo pracy, która nie zawsze przebiega tak „gładko” jakby się tego oczekiwało. Trudno jest wybrać termin, który odpowiada zarówno odbiorcom, jak i prowadzącemu oraz tłumaczowi. A wpisuje się też w kalendarz pracy instytucji (najczęściej tłumnie odwiedzanej przez szeroką publiczność). Niełatwo jest zmotywować nauczycieli i opiekunów do wyjścia ze szkoły z podopiecznymi. Tym bardziej dziękuję paniom, które chętnie odpowiedziały na nasze zaproszenia, poświęciły czas i zorganizowały wizyty w muzeach i galerii: Agnieszce Bednarskiej, Marcie Bednarskiej, Annie Chorabik, Beacie Jodłowskiej-Wojnar, Violetcie Majewskiej-Gocejna, Beacie Micyk, Hannie Sośnierz, Beacie Waren.
Na pewno w przyszłości należy jeszcze lepiej przystosować scenariusze na potrzeby określonych grup wiekowych. Wypracować z przedstawicielami instytucji kompromis przy opracowywaniu treści zajęć. Pewne zagadnienia z zakresu kultury, które nam wydają się oczywiste, dla osób głuchych nie zawsze takie są. Co bardzo ważne – nie wynika to z jakichkolwiek ograniczeń samych głuchych odbiorców, a jedynie z nieprzystosowania szkolnego systemu edukacji do potrzeb osób niesłyszących jak i błędów w metodologii. Byłoby dobrze, aby nauczyciele i opiekunowie z ośrodków szkolno-wychowawczych pomagali nam w dotarciu z naszą ofertą edukacyjną przede wszystkim do osób posługujących się Polskim Językiem Migowym, bo z myślą o nich jest przygotowywana.
Pozostaje mi podziękować jeszcze innym osobom zaangażowanym w przygotowanie i realizację projektu, a nie wymienionym wcześniej: Tomaszowi Grabowskiemu, Annie Hummel, Karolinie Jakóbczak, Justynie Kieruzalskiej, Olgierdowi Koczorowskiemu, Agnieszce Kołodziejczak, Marii Prawelskiej, Dagmarze Stanosz, Marlenie Talunas.
Dziękuję Annie Żórawskiej za możliwość kontynuacji projektu pod skrzydłami Fundacji Kultury bez Barier, całej grupie GAG, bez której Encyklopedii PJM nie byłoby. Pozostałym partnerom i patronom: Artinfo.pl i kwartalnikowi Świat Ciszy.
Projekt został zrealizowany dzięki dofinansowaniu ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego, z programu Kultura Dostępna.
Paulina Celińska
Koordynator i pomysłodawca
Encyklopedia Sztuki w PJM. Warsztaty edukacyjne i tworzenia haseł 2.